جوان در اندیشه‌ی استاد مطهری

مجموع دوران زندگی بشر در سه مرحله خلاصه می شود :

۱) کودکی ،

۲) جوانی ،

۳) پیری .

ایام جوانی رسیدن به مرتفع ترین و عالی ترین منازل زندگی است . در دیدگاه جوانان مناظر زیبا و چشم اندازهای دل پسند ، بسیار است ، روح بلند جوانان لبریز از آمال و آرزو و سرشار از عشق و امید است . از سویی دیگر یکی از بزرگ ترین سرمایه های هر کشور نیروی انسانی آن است و مهمترین نیروی انسانی هر کشور را در نسل جوان آن کشور می توان یافت . قدرت و نیروی جوانی است که نی تواند بر مشکلات زندگی فایق آید و راه های سخت را آسان کند .

آیین مقدس اسلام ، یکی از نعمت های بزرگ الهی و از سرمایه های بزرگ سعادت در زندگی بشر را « جوانی » می داند . در این باره حضرت علی (ع) می فرماید :

« دو چیز است که مردم قدر و قیمت آنها را نمی شناسند ، مگر زمانی که آن دو را از دست داده باشند ، یکی جوانی و دیگری تندرستی است . ‌»

علامه شهید استاد مرتضی مطهری یکی از موفق ترین اندیشمندان اسلامی بود که با روحیات و نیازهای روحی و فکری جوانان آشنا بود . و چون زبان نسل جوان را می دانست و می فهمید ، پیام این نسل را می شنید و متناسب با نیازهای جوانان به موقع و به جا به وسیله ی آثار ارزشمندش با آنان ارتباط ایجاد می کرد .

استاد مطهری با اشاره به این سخن آموزنده حضرت علی (ع) که می فرماید : « اگر ذهن جوانان ما با مطالب حق پر نشود ، با مطالب ناحق پر خواهد شد . » تمام سعی و کوشش خود را نمود تا جوانان را باحقایق اسلام آشنا سازد .

● تعریف جوان

استاد مطهری جوان را به دو صورت تعریف می کند : تعریف اول این که جوان شخصیتی است دارای سن خاص و حالات روحی و روانی و نیازهای مخصوص . و تعریف دوم ایشان از جوان این است که جوان کسی است که به خاطر تحصیلات و سواد و آشنایی اش با اندیشه های جدید ، دارای فکر نو و سؤالات تازه است و حاضر نیست مانند جوانان نسل گذشته بدون دلیل عقلی و منطقی همه چیز را بپذیرد . به عبارت دیگر ، جوانان امروز چشم و گوششان بیشتر باز شده است و به همین دلیل است که رهبری ، ازشاد و هدایت جوانان امروز به مراتب مشکل تر از نسل جوان کذشته است . استاد مطهری معتقد بود که اگر برای هدایت و رهبری نسل جوان امروزی فکر اساسی نشود ، آینده جامعه ایران به طور کلی از دست خواهد رفت .

● برخورد با نسل جوان

از مسائل مهم رهبری دینی نسل جوان ، نحوه برخورد افراد با نسل جوان است . برخورد بزرگترها باید با نسل جوان بر اساس واقع بینی ، منطق و استدلال باشد . زیرا اگر به سؤالات و احساسات پاک نسل جوان پاسخ منطقی و درست داده نشود موجب سرخوردگی و ناامیدی و نهایتا – طغیان نسل جوان خواهد شد .

متأسفانه امروزه آن چنان که باید و شایسته است با مسائل و مشکلات نسل جوان به طور دلسوزانه و منطقی برخورد نشده است . و استاد مطهری از این برخورد غلط با جوانان بسیار ناراحت بود و می گفت : روشی که ما (روحانیان و مربیان دینی) در مقابل نسل جوان در پیش گرفته ایم همان روش دهان کجی ، انتقاد و سرزنش نسل جوان می باشد که این شیوه درست نیست . اگر بدون احترام گذاشتن به نسل جوان بخواهیم نسبت به مسائل و احساسات پاک جوانان بی تفاوت باشیم ، محال است که بتوانیم جلوی انحرافات دینی و اخلاقی نسل آینده جوان را بگیریم . رهبران فکری جامعه ایران اگر خواهان هدایت و ارشاد و رهبری نسل جوان باشند چاره ای جز این ندارند که از نزدیک با درد و رنج جوانان آشنا شوند و با زبان و منطق آشنا گردند . امّا افسوس که پیش از آن که ما فکری به حال این نسل سازنده کنیم ، دشمنان دین ما درد این نسل را یافتند و دوایی مسموم به آنان دادند .

استاد مطهری فعالیت های یزرگان دین را در زمینه ی رهبری و هدایت نسل جوان کافی نمی داند و می فرماید :

ما به قدر کافی در زمینه های مختلف اسلامی ، کتاب به زبان روز عرضه نکرده ایم . اگر ما به قدر کافی آب زلال و گوارا به انسان جوان می دادیم نسل جوان به سراغ آب های آلوده (گناهان) نمی رفتند . پس راه مقابله و مبارزه با انحراف نسل جوان این است که مکتب اسلام را در همه زمینه ها با زبان روز به طور صحیح عرضه کنیم . استاد مطهری به عنوان یک شخصیت روحانی و حوزه ای می گوید باید روحانیون بزرگ ما کارهای علمی و فکری خود را ده برابر کنند تا بتوانند پاسخگوی نسل جوان امروز باشند . استاد مطهری در هشدار به طبقه روحانیت در حوزه می گوید : بقا و دوام روحانیت و اسلام به این است که روحانیت دین به انتظارات نسل امروزی توجه کنند چون انتظازات نسل گذشته تفاوت اساسی دارد . استاد مطهری برخلاف کسانی که نسل جوان را یک نسل خام و احساسی و غیرپخته می داند معتقد است که بر عکس نسل جوان نسلی لجوج نیست ، بلکه آمادگی زیادی برای دریافت حقایق دینی دارد .

● الگوی عملی نسل جوان

نسل جوان میزان تبعیت و تأثیر پذیرش از دیگران بسیار بالاست در نتیجه نسل جوان احتیاج به الگوی مناسب دارد . و این الگو اگر اهل عمل باشد یعنی بیش از آنچه که حرف می زند خود عمل می کند ، می تواند رهبری نسل جوان را به عهده بگیرد . استاد مطهری می گوید :

اگر نسل جوان ما بین گفتار و کردار رهبران دینی تضادی ببیند ، نمی تواند به اندیشه و فکر آنان اعتماد کند و از آنان پیروی نماید . پس باید برای هدایت و رهبری نسل جوان گام های نظری و عملی برداریم تا بتوانیم نسل جوان را با مسائل دینی آشنا سازیم .

                             دکتر علی کاشانی       

                             سازمان آموزش و پرورش استان خراسان