جوان و ازدواج

سید محمّدرضا حسینى

با فرا رسیدن بهارِ بلوغ و شکوفا شدنِ گل هاى جوانى, در ذهن پسران و دختران, احساسى پنهان به جنس مخالف رخ مى نمایاند که در گذر زمان و با رشد فیزیکى جسم, نیرومندتر مى شود و سرانجام به صورت میل و غریزه جنسى, ظهور و بروز پیدا مى کند. به همراه بلوغ جنسى, سایر غرایز خفته نیز در وجود جوان بیدار مى شود. بلوغ, عواطف و احساسات جوان را شکوفا مى کند, او را با دنیاى جدیدى آشنا مى سازد و جوان در خود احساس تازه اى را مى بیند.
غریزه جنسى, یک خواسته طبیعى است که باید به درستى و به طور صحیح به آن پاسخ داده شود, زیرا در غیر این صورت, اثرات نامطلوبى را در پى خواهد داشت. همان طور که نمى توان این خواسته طبیعى و خدادادى را نادیده انگاشت و یا آن را سرکوب کرد, چرا که باعث بروز بحران هاى روحى و اخلاقى در فرد مى شود, همان گونه نیز نمى توان آن را بى قید و شرط و آزاد گذاشت, زیرا آدمى را به منجلاب فساد اخلاقى مى کشاند و از راه صحیح زندگى خارج مى کند.
منطقى نیست که بگوییم این میل, تنها براى لذت جویى و هوس رانى است, چرا که غرض خداوند از ایجاد این کشش و جاذبه جنسى, علاوه بر لذت جویى زن و مرد از یک دیگر, تولید و بقاى نسل, ایجاد مهر و محبت و آرامش و سکون روح و روان هریک از آنان است که با ازدواج میسر است.

ازدواج در اسلام
اسلام با در نظر گرفتن نیازهاى واقعى و طبیعى انسان از یک سو و با عنایت به مصالح فرد و اجتماع از دیگرسو, ازدواج را به عنوان بهترین راه و مناسب ترین شیوه برگزید. اسلام, آدمى را از تنهایى و تجرد نهى مى کند و براى تأمین و ارضاى غریزه جنسى او, ازدواج را راه کار عملى مى داند و حتى در مواردى که خطر انحراف و فساد وجود دارد, ازدواج را بر او واجب و ضرورى مى داند.
در اهمیت ازدواج که پیامبر اسلام(ص) فرمود: (من تزوّج احرز نصف دینه; کسى که ازدواج کند نیمى از دین خود را حفظ کرده است).1 و نیز فرمود: (النکاح سنتى فمن رغب عن سنتى فلیس منى;2 ازدواج سنت من است, پس هرکس از سنت من روى گردان شود از من نیست.)
وقتى که غریزه جنسى از راه صحیح و شرعى ارضا شود و روح پر اضطراب انسان اعتدال و آرامش یابد, حقایق زندگى را بهتر درک مى کند و به سوى دین و سعادت خود, گام هاى بزرگ ترى برمى دارد.

فلسفه ازدواج
شاید بعضى افراد هنگام ازدواج این سؤال در ذهنشان نقش ببندد که چرا انسان ازدواج مى کند و به عبارت دیگر, فلسفه ازدواج چیست؟
خداوند سبحان در قرآن مجید فلسفه ازدواج را آرامش روح و روان و ایجاد پیوند دوستى و محبت بیان مى کند و این را از نشانه هاى خود مى خواند: (ومن آیاته ان خلق لکم من انفسکم ازواجاً لتسکنوا الیها وجعل بینکم مودة ورحمة;3 از نشانه هاى او این است که براى شما همسر آفرید تا با او آرام بگیرید و میان شما مهر و محبت قرار داد.)

انتخاب همسر
اسلام انتخاب همسر را به عهده هریک از پسر و دختر گذاشته تا با واقع بینى, مآل اندیشى,تفکر و مشورت با والدین و افراد مطمئن, همسر خود را انتخاب کنند. جوانى که هنوز فراز و نشیب هاى زندگى و سختى ها و مشکلات فرا روى آن را به طور کامل تجربه نکرده, نباید خود را بى نیاز از مشورت با خانواده و بزرگ ترها بداند. ضمن این که بزرگان خانواده نیز نباید به حقوق فرزندان خود بى اعتنا و بى تفاوت باشند. البته پدر و مادر و بزرگان باید راهنماى آنان باشند, اما تصمیم گیرى نهایى را باید خود پسر و یا دختر بگیرند.
عن ابن ابى یعفور عن ابى عبدالله(ع) قال: (قلت له: انى ارید ان اتزوج امراةً و اِنّ ابویّ ارادا غیرها قال تزوّج التى هویت ودع التى یهوی ابواک;4 ابن ابى یعفور مى گوید: به امام صادق(ع) عرض کردم: من مى خواهم با زنى ازدواج کنم, ولى پدرم و مادرم زن دیگرى را مى خواهند به همسرى من درآورند. امام(ع) فرمود: زن دل خواه خود را بگیر و آن زنى را که پدر و مادرت مى خواهند, ترک کن.)

آثار ازدواج
ازدواج آثار فردى, اجتماعى و اقتصادى فراوانى دارد. از نظر فردى, انسان متأهل, احساس مسئولیت مى کند و چشمش از نگاه به نامحرم پاک مى شود و قلب سلیم پیدا مى کند. پیامبر(ص) فرمود: (هرکدام از شما توانایى دارید همسر اختیار کنید, زیرا ازدواج, چشم را از نامحرم بهتر مى پوشاند و پاک دامنى نیکوترى مى بخشد.)5
از نظر اجتماعى نیز ازدواج پیامدهاى مثبتى دارد. کاهش فسادهاى اخلاقى و جنسى, تضمین سلامت روانى افراد, ایجاد محیطى امن و آرام براى یکایک اشخاص و… از جمله آثار و فواید مثبت ازدواج است.

معیارهاى گزینش همسر
ییکى از معیارهاى مهم در گزینش همسر, مسئله هم شأن بودن دختر و پسر است. اسلام به هم شأن بودن دختر و پسر در امر ازدواج تأکید کرده و با واژه (هم کفو) از آن یاد کرده است; یعنى دختر و پسر باید از نظر دین, اخلاق, فرهنگ و اصالت خانوادگى هم سنگ و همانند هم باشند. متأسفانه بعضى خانواده ها به معیارهاى غیر صحیح و ساختگى از جمله: ثروت, مقام و شغل, ماشین, خانه و غیره اهمیت بیشترى مى دهند و معیارهاى صحیح و اصولى را فرع بر آن ها مى دانند. طبیعى است که با چنین نگرشى, زندگى استحکام و دوام طولانى نخواهد داشت. دین, اصول زندگى و اخلاق, رکن بهزیستى است. دختر و پسر دین دار و با اخلاق, شایسته یک دیگرند و در صورت ازدواج, سعادت مند خواهند شد. ازدواج خوب و شایسته هماره مایه آرامش روح و روان و آسایش جسم و جان است و اساس خوش بختى و سعادت دختران و پسران را بنیان مى نهد و زندگى آنان را پایدار مى سازد. اگر دختر و پسر هم شأن نباشند و تن به ازدواج دهند, نگرانى ها و ناراحتى هاى فراوانى را به وجود مى آورند. مگر این که یکى هم رنگ دیگرى شود و با بى اعتنایى به معیارهاى اصولى, بنیان خانواده را بنا کنند, که البته چنین زندگى اى همانند ساختمانى است که پایه آن را کج بنا نهاده اند و هر لحظه احتمال ریزش دارد.
به دلیل اهمیت فوق العاده مسئله ازدواج در زندگى هریک از جوانان, موضوع پژوهش این شماره از مجله را جوان و ازدواج قرار دادیم تا مشتاقان به مقاله نویسى با گزینش یکى از موضوع هاى پیش نهادى, به تحقیق و پژوهش پرداخته و با بهره جستن از متون و منابع معرفى شده, حاصل زحمات خود را به دفتر نشریه ارسال دارند.

 محورهاى بحث
ـ ضرورت و اهمیت ازدواج.
ـ فواید و آثار ازدواج.
ـ زمینه هاى ازدواج.
ـ آثار زیان بار ترک ازدواج.

 منابع
1. اخلاق جنسى در اسلام و جهان غرب, استاد شهید آیةاللّه مطهرى.
2. نظام حقوق زن در اسلام, استاد شهید آیةاللّه مطهرى.
3. جوان از نظر عقل و احساسات, مرحوم محمدتقى فلسفى.
4. بزرگسال و جوان از نظر افکار و تمایلات, مرحوم محمدتقى فلسفى.
5. ازدواج در اسلام, آیةاللّه مشکینى.
6. آیین همسردارى, آیةاللّه امینى.

 مراحل و نحوه آماده سازى مقاله
الف) ابتدا کتاب هاى معرفى شده و یا منابع دیگر را مطالعه و مطالب مورد نیاز و گزینش شده را در برگه اى یادداشت کنید. (فیش بردارى)
ب) پس از فیش بردارى, مطالب انتخابى را با توجه به عناوین پژوهش, رده بندى کرده و هر فیش را در جاى مناسب خود قرار دهید.
ج) پس از طى این مرحله, به تکمیل موضوعات آماده شده بپردازید; یعنى در موردى که باید بحث تکمیل یا نقد شود, یا به استدلال بیش ترى احتیاج دارد, مطالب دیگرى را بدان بیفزایید.
د) پس از آماده شدن مطالب و تکمیل آن, مطالب و موضوعات پراکنده را به صورت یک نوشته منسجم درآورید. در این مرحله بیش تر دقت کنید تا هر بحثى در جایگاه مخصوص خود قرار گیرد تا مقاله از انسجام, انتظام و هم آهنگى بیش ترى برخوردار گردد.
هـ) مطالب تنظیم شده مقاله را چندین بار مطالعه و بازنگرى کنید تا از خطاهاى نگارشى احتمالى کاسته و از استحکام لازم بهره مند گردد. آن گاه آن را براى تنظیم نهایى و پاک نویس آماده کنید.

 معیارهاى ارزیابى پژوهش
1. موضوع بندى دقیق بحث با ترتیبى منطقى و مشخص کردن عناوین
2. تمرکز بحث در موضوع موردنظر و منحرف نشدن از بحث اصلى
3. متنوع بودن بحث و بهره گیرى از داستان, شعر و مثال هاى مناسب
4. استدلال کافى براى بحث ها
5. پرورش معانى و پیام هاى موردنظر
6. استفاده از ذوق, ابتکار و هنر و معلومات خود در تهیه و تنظیم مقاله
7. مطابق با واقع بودن مطالب و دقت در اراءه صحیح آن ها
8. خالى بودن از واژه ها و عبارت هاى زاید و بى نقش
9. آوردن احادیث و آیات قرآن به صورت صحیح
10. عفت قلم و رعایت ادب اسلامى در مقاله
11. نتیجه گیرى از بحث
12. بهره گیرى از علایم سجاوندى, به ویژه علامت نقل قول
13. ذکر آدرس دقیق نقل قول ها
14. رعایت فواصل بین سطرها و خوش خط و خوانا و زیبا بودن نوشته
15. در حدّ یک مقاله بودن (حداقل پنج صفحه و حداکثر ده صفحه